04 Lưu ý quan trọng cho chủ hộ kinh doanh đóng BHXH bắt buộc theo Nghị định 158/2025/NĐ-CP

Việc mở rộng đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc (BHXH) trong Luật Bảo hiểm xã hội 2024 đánh dấu bước chuyển lớn trong chính sách an sinh xã hội. Trong đó, chủ hộ kinh doanh là một trong những nhóm đối tượng mới được bổ sung. Để triển khai thực hiện quy định này, Nghị định 158/2025/NĐ-CP đã được ban hành, hướng dẫn chi tiết việc thực hiện nghĩa vụ đóng BHXH bắt buộc đối với chủ hộ kinh doanh.

Từ ngày 01/7/2025, những hộ kinh doanh thuộc diện kê khai thuế sẽ chính thức phải thực hiện nghĩa vụ đóng BHXH bắt buộc. Vậy cụ thể ai là người phải đóng? Mức đóng bao nhiêu? Đóng như thế nào? Nếu không đóng có bị phạt không? Dưới đây là 04 lưu ý quan trọng và chi tiết mà các chủ hộ kinh doanh cần đặc biệt lưu tâm.

1. Chỉ chủ hộ kinh doanh nộp thuế theo phương pháp kê khai mới phải đóng BHXH bắt buộc từ 01/7/2025

Đây là điểm quan trọng đầu tiên mà mọi chủ hộ kinh doanh cần xác định rõ. Không phải tất cả chủ hộ kinh doanh đều phải đóng BHXH bắt buộc ngay từ 1/7/2025.

Theo Luật Bảo hiểm xã hội 2024 (có hiệu lực từ 01/7/2025), tại điểm m khoản 1 Điều 2, chủ hộ kinh doanh là đối tượng tham gia BHXH bắt buộc. Tuy nhiên, đến Nghị định 158/2025/NĐ-CP, Chính phủ đã phân loại cụ thể hơn theo phương thức nộp thuế.

Tại khoản 2 Điều 3 Nghị định 158, quy định:

Chủ hộ kinh doanh có đăng ký kinh doanh, nộp thuế theo phương pháp kê khai: Phải tham gia BHXH bắt buộc từ ngày 01/7/2025.

Chủ hộ kinh doanh không kê khai thuế, hay còn gọi là hộ nộp thuế khoán, sẽ được lùi thời điểm tham gia đến ngày 01/7/2029.

Vậy phương pháp kê khai thuế là gì?

Phương pháp kê khai thuế là cách mà hộ kinh doanh tính và khai thuế dựa trên doanh thu thực tế và chi phí phát sinh thực tế, tương tự doanh nghiệp nhỏ. Những hộ kinh doanh có quy mô lớn, sử dụng nhiều lao động, thuê mặt bằng lớn thường bị buộc phải kê khai thuế theo phương pháp này.

Ngược lại, hộ kinh doanh nhỏ – như tiệm tạp hóa, quán ăn gia đình, hiệu sửa xe vỉa hè… – thường được cơ quan thuế ấn định mức thuế khoán và không phải kê khai thuế hằng tháng.

Vì vậy:

Nếu bạn là chủ hộ kinh doanh kê khai thuế, thì bạn phải đóng BHXH bắt buộc từ ngày 01/7/2025.
Nếu bạn là chủ hộ nộp thuế khoán, bạn chưa phải đóng BHXH bắt buộc cho đến ngày 01/7/2029.

2. Mức đóng BHXH bắt buộc tối thiểu là 585.000 đồng/tháng

Khi đã thuộc diện tham gia, điều tiếp theo mà các chủ hộ quan tâm là mức đóng BHXH bắt buộc là bao nhiêu.

Theo điểm d khoản 1 Điều 31 Luật Bảo hiểm xã hội 2024, chủ hộ kinh doanh được phép lựa chọn mức tiền lương làm căn cứ đóng BHXH, nhưng:

Thấp nhất bằng mức tham chiếu (mức lương cơ sở hiện hành);
Cao nhất bằng 20 lần mức tham chiếu.

Hiện tại, mức lương cơ sở là 2.340.000 đồng/tháng (theo Nghị định 73/2024/NĐ-CP).

Căn cứ mức này, BHXH được chia thành 2 phần:

22% tiền lương vào quỹ hưu trí và tử tuất;
3% tiền lương vào quỹ ốm đau và thai sản.

Tổng cộng mức đóng = 25% x tiền lương tham chiếu.

Nếu chủ hộ chọn mức thấp nhất là 2.340.000 đồng, thì mức đóng sẽ là:

2.340.000 x 25% = 585.000 đồng/tháng

Có thể chọn mức cao hơn không?

Có. Nếu bạn muốn hưởng lương hưu cao hơn, chế độ BHXH hấp dẫn hơn sau này, bạn có thể chọn mức lương làm căn cứ đóng cao hơn – tối đa gấp 20 lần mức cơ sở, tức 46.800.000 đồng.

Tuy nhiên, để tiết kiệm chi phí và phù hợp với khả năng tài chính, nhiều hộ kinh doanh sẽ lựa chọn mức tối thiểu 2.340.000 đồng khi bắt đầu tham gia BHXH.

3. Chủ hộ có thể đóng BHXH linh hoạt theo tháng, quý hoặc 6 tháng

Thay vì đóng theo tháng như người lao động thông thường, chủ hộ kinh doanh được quyền chọn phương thức đóng BHXH linh hoạt hơn – điều này giúp giảm áp lực tài chính, nhất là khi doanh thu không đều.

Căn cứ khoản 4 Điều 33 Luật BHXH 2024, chủ hộ kinh doanh có thể:

Đóng trực tiếp cho cơ quan bảo hiểm xã hội, hoặc
Đóng thông qua hộ kinh doanh, doanh nghiệp, HTX… tham gia quản lý.

Phương thức đóng có thể lựa chọn:

Đóng theo tháng;
Đóng theo chu kỳ 3 tháng/lần;
Đóng theo chu kỳ 6 tháng/lần.

Thời hạn chậm nhất để nộp tiền:

Là ngày cuối cùng của tháng tiếp theo sau chu kỳ đóng.

Ví dụ:

Nếu bạn chọn đóng 3 tháng/lần cho kỳ từ 1/7 đến 30/9/2025, thì hạn chót đóng là 31/10/2025.

Lựa chọn phương thức đóng phù hợp sẽ giúp chủ hộ kinh doanh chủ động nguồn tiền, đặc biệt với các ngành nghề có doanh thu theo mùa vụ.

4. Không đóng hoặc trốn đóng BHXH có thể bị phạt lên tới 75 triệu đồng

Một trong những điểm đáng lưu ý nhất chính là chế tài xử phạt khi không tham gia BHXH bắt buộc theo đúng quy định.

Theo quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực lao động – bảo hiểm, áp dụng từ 01/7/2025:

Chậm đóng BHXH: Bị phạt từ 12% đến 15% tổng số tiền phải đóng.
Không đóng BHXH (trốn đóng): Bị phạt từ 18% đến 20% tổng số tiền phải đóng.

Mức phạt không vượt quá 75 triệu đồng trong mỗi hành vi vi phạm.

Ngoài ra, chủ hộ kinh doanh còn bị truy thu toàn bộ khoản BHXH chưa nộp và tính lãi suất chậm nộp theo mức cao nhất của ngân hàng thương mại.

Thậm chí, trong trường hợp cố tình không thực hiện nghĩa vụ, cơ quan BHXH có quyền gửi yêu cầu tới ngân hàng, đề nghị trích tiền trực tiếp từ tài khoản chủ hộ để nộp vào quỹ BHXH – căn cứ theo quy định tại Luật Bảo hiểm xã hội 2024.

Lời kết

Việc chủ hộ kinh doanh phải tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc từ ngày 01/7/2025 theo quy định tại Nghị định 158/2025/NĐ-CP không chỉ là thay đổi mang tính pháp lý, mà còn là bước tiến quan trọng trong việc mở rộng mạng lưới an sinh xã hội tại Việt Nam. Dù là nghĩa vụ mới, nhưng đây cũng là quyền lợi thiết thực giúp người kinh doanh cá thể được bảo vệ tốt hơn trước các rủi ro như ốm đau, thai sản, tai nạn hay khi về hưu.

Vì vậy, nếu bạn là chủ hộ kinh doanh nộp thuế theo phương pháp kê khai, hãy chủ động tìm hiểu, lựa chọn mức đóng phù hợp và đăng ký tham gia đúng thời hạn. Không chỉ tránh được các mức xử phạt lên tới 75 triệu đồng, việc tham gia BHXH bắt buộc còn là cách để bạn bảo vệ bản thân và gia đình trong dài hạn.

Nếu cần hỗ trợ, hãy liên hệ với đội ngũ pháp lý chuyên nghiệp của Viện Kế Toán qua HOTLINE: 0916.636.419 để được tư vấn và hỗ trợ nhanh chóng, tận tâm.

Xem thêm các dịch vụ của Viện Kế Toán tại:
>> Dịch vụ kê khai thuế ban đầu;
>> Dịch vụ gỡ rối sổ sách kế toán;
>> Dịch vụ quyết toán thuế TNDN
>> Dịch vụ báo cáo thuế, BCTC cuối năm
>> Dịch vụ kế toán trọn gói