Hộ Kinh Doanh Nộp Thuế Như Thế Nào Khi Bỏ Thuế Khoán?

Từ ngày 1/6/2025, chính sách thuế đối với hộ kinh doanh đã chính thức bước sang một giai đoạn mới khi hình thức thuế khoán từng phổ biến trước đây dần được thay thế bằng kê khai theo doanh thu thực tế. Điều này đặt ra hàng loạt thay đổi trong cách tính, kê khai và nộp thuế đối với hơn 3,6 triệu hộ kinh doanh trên cả nước.

Vậy hộ kinh doanh nộp thuế như thế nào khi bỏ thuế khoán? Họ cần chuẩn bị những gì, nộp những loại thuế nào và có thể gặp những thách thức gì trong quá trình chuyển đổi? Cùng tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.

1. Vì sao bỏ thuế khoán và lộ trình chuyển đổi ra sao?

Thuế khoán là hình thức cơ quan thuế ấn định mức thuế dựa trên doanh thu ước tính. Trong nhiều năm qua, đây là phương thức nộp thuế phổ biến với các hộ kinh doanh nhỏ lẻ vì tính đơn giản, dễ áp dụng. Tuy nhiên, mô hình này bộc lộ nhiều hạn chế:

• Không khuyến khích hộ kinh doanh mở rộng quy mô.

• Thiếu minh bạch, dễ gây thất thu thuế.

• Không đáp ứng yêu cầu hiện đại hóa hệ thống thuế quốc gia.

Theo Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị, đến chậm nhất năm 2026, hình thức thuế khoán sẽ bị xóa bỏ hoàn toàn. Từ 1/6/2025, bước đầu tiên trong quá trình chuyển đổi đã được triển khai với khoảng 37.000 hộ kinh doanh có doanh thu trên 1 tỷ đồng/năm, hoạt động trong các lĩnh vực như: ăn uống, khách sạn, vận tải hành khách, bán lẻ, thẩm mỹ, vui chơi giải trí...

2. Hộ kinh doanh sẽ nộp thuế như thế nào sau khi bỏ thuế khoán?

2.1. Phương pháp kê khai doanh thu thực tế

Kể từ khi bỏ thuế khoán, các hộ kinh doanh không còn nộp thuế theo mức khoán cố định mỗi năm, mà phải kê khai theo doanh thu phát sinh thực tế trong kỳ. Cụ thể:

• Doanh thu phải được ghi nhận chính xác qua hóa đơn điện tử phát hành từ máy tính tiền kết nối trực tiếp với cơ quan thuế.

• Việc kê khai thuế thực hiện theo tháng hoặc theo quý, thay vì nộp một lần vào đầu năm như trước.

Ví dụ:
Trước đây, một quán ăn bị khoán doanh thu 1 tỷ đồng/năm, nộp thuế VAT và thu nhập cá nhân khoảng 45 triệu đồng/năm (~3,75 triệu đồng/tháng).
Sau 1/6, nếu quán ăn có doanh thu thực tế 200 triệu đồng/tháng thì sẽ phải nộp:
→ 200 triệu × 4,5% (VAT + TNCN) = 9 triệu đồng/tháng.
Nếu doanh thu chỉ đạt 80 triệu đồng/tháng → thuế là 3,6 triệu đồng.
(Các mức này chưa bao gồm thuế môn bài.)

2.2. Bắt buộc ghi sổ kế toán và lưu chứng từ

Hộ kinh doanh sau khi chuyển đổi sẽ phải tuân thủ các yêu cầu về kế toán như:

• Ghi chép sổ sách kế toán đầy đủ: doanh thu, chi phí, quỹ tiền mặt, tài khoản ngân hàng, nghĩa vụ thuế,...

• Lập và lưu giữ chứng từ: hóa đơn, phiếu thu chi, chứng từ thanh toán...

• Tuân thủ thời hạn kê khai và nộp thuế định kỳ.

3. Các loại thuế mà hộ kinh doanh phải nộp

Dù phương pháp tính thuế thay đổi, nhưng các hộ kinh doanh vẫn phải nộp đủ 3 loại thuế chính:

3.1. Thuế môn bài

Là khoản lệ phí bắt buộc hàng năm, được xác định theo doanh thu/năm chứ không phụ thuộc vào lợi nhuận thực tế.

Lưu ý: Hộ kinh doanh có doanh thu dưới 100 triệu đồng/năm được miễn thuế môn bài.

3.2. Thuế giá trị gia tăng (VAT) và thuế thu nhập cá nhân (TNCN)

Hai loại thuế này sẽ được tính dựa trên doanh thu thực tế và tỷ lệ ngành nghề kinh doanh.

Cách tính:
Thuế phải nộp = Doanh thu × (tỷ lệ VAT + TNCN)

4. Những thách thức mà hộ kinh doanh gặp phải khi chuyển đổi

Việc chuyển từ thuế khoán sang thuế kê khai thực tế mang tính cách mạng nhưng cũng kéo theo nhiều khó khăn:

• Thói quen cũ: Nhiều hộ đã quen với việc “nộp gọn” một lần trong năm, ít khi ghi chép kế toán hay dùng hóa đơn.

• Thiếu năng lực kế toán: Phần lớn hộ kinh doanh nhỏ, siêu nhỏ không có chuyên môn kế toán, không nắm rõ nghiệp vụ quản lý thuế.

• Áp lực chi phí: Phải đầu tư máy móc (máy tính tiền), phần mềm, đào tạo nhân sự, thời gian làm sổ sách...

5. Giải pháp hỗ trợ từ cơ quan quản lý

Để hộ kinh doanh thích nghi tốt hơn với mô hình mới, nhiều giải pháp hỗ trợ đã và đang được đề xuất:

5.1. Cung cấp ứng dụng kế toán miễn phí

Ông Nguyễn Văn Thân – Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp nhỏ và vừa – đề xuất Bộ Tài chính phát triển ứng dụng kế toán miễn phí giúp hộ kinh doanh:

• Dễ dàng kê khai đầu vào, đầu ra.

• Tự tính và nộp thuế nhanh chóng.

• Giảm phụ thuộc vào nhân sự kế toán.

5.2. Đào tạo miễn phí về kế toán và chuyển đổi số

Trước xu hướng xóa bỏ hình thức thuế khoán và chuyển sang quản lý thuế theo phương pháp kê khai thực tế, việc đào tạo bài bản về kế toán và chuyển đổi số trở thành yêu cầu cấp thiết đối với các hộ kinh doanh, đặc biệt là nhóm có quy mô nhỏ và siêu nhỏ. Nhằm hỗ trợ quá trình chuyển đổi này một cách hiệu quả, Viện Kế Toán đã tổ chức các chương trình đào tạo miễn phí, thực tiễn và phù hợp với đối tượng người học.

Các nội dung đào tạo trọng tâm triển khai gồm:

• Kiến thức kế toán cơ bản cho hộ kinh doanh
  Giúp người kinh doanh nắm vững các nghiệp vụ kế toán thiết yếu như ghi sổ doanh thu – chi phí, lập phiếu thu chi, quản lý quỹ tiền mặt, theo dõi tồn kho và tính toán nghĩa vụ thuế. Đây là bước đầu tiên để họ có thể thực hiện kê khai thuế đúng quy định khi không còn nộp theo phương thức khoán.

• Quản trị tài chính và vận hành hộ kinh doanh nhỏ
  Cung cấp kiến thức về quản lý dòng tiền, tối ưu chi phí, định giá sản phẩm, và xây dựng kế hoạch tài chính. Các lớp học nên tập trung vào tình huống thực tế và phương pháp quản lý đơn giản, dễ áp dụng nhằm phù hợp với đặc điểm của các hộ kinh doanh nhỏ, không có bộ phận kế toán chuyên nghiệp.

• Áp dụng công nghệ số trong quản lý và bán hàng
  Hướng dẫn sử dụng phần mềm kế toán, phần mềm hóa đơn điện tử, máy tính tiền kết nối cơ quan thuế, các nền tảng quản lý bán hàng phổ biến (POS, phần mềm bán hàng online...). Điều này không chỉ hỗ trợ việc kê khai – nộp thuế đúng quy định mà còn giúp các hộ kinh doanh tiết kiệm thời gian, chi phí và chuyên nghiệp hóa quy trình vận hành.

Việc tham gia các khóa đào tạo miễn phí do Viện Kế Toán tổ chức mang lại nhiều lợi ích cho hộ kinh doanh, bao gồm:

• Tự tin kê khai và nộp thuế đúng quy định, tránh bị xử phạt do thiếu kiến thức kế toán hoặc sai sót khi ghi nhận doanh thu.

• Tăng cường khả năng quản lý và tối ưu lợi nhuận, thông qua hiểu rõ dòng tiền, kiểm soát chi phí và nâng cao hiệu quả kinh doanh.

• Sẵn sàng chuyển đổi thành doanh nghiệp nhỏ nếu có nhu cầu mở rộng quy mô hoạt động, nhờ nền tảng kiến thức kế toán và công nghệ đã được trang bị.

5.3. Sửa đổi chính sách thuế theo hướng hỗ trợ

Theo bà Nguyễn Thị Thu, Trưởng Ban nghiệp vụ thuế, ngành thuế đang nghiên cứu:

• Sửa Luật Thuế TNCN để đồng bộ giữa hộ kinh doanh và doanh nghiệp nhỏ.

• Xem xét lại ngưỡng miễn thuế phù hợp với tình hình thực tế và mức sống.

• Miễn giảm thuế môn bài, TNCN cho hộ chuyển lên doanh nghiệp.

5.4. Cải cách thủ tục hành chính

• Rút gọn hồ sơ đăng ký thuế.

• Tự động hóa quy trình khai, nộp thuế.

• Giảm ít nhất 30% chi phí tuân thủ thuế.

6. Tầm nhìn dài hạn: Minh bạch – Công bằng – Hiện đại

Việc bỏ thuế khoán không chỉ là thay đổi về công cụ tính thuế mà còn là chuyển biến trong tư duy quản lý. Hộ kinh doanh được khuyến khích minh bạch hóa doanh thu, nâng cao năng lực quản lý và từng bước tiệm cận mô hình doanh nghiệp hiện đại.

“Xóa bỏ thuế khoán là bước ngoặt cách mạng trong quản lý thuế hộ kinh doanh”, ông Mai Sơn, Phó Cục trưởng Cục Thuế, nhận định.

Kết luận

Việc bỏ thuế khoán và chuyển sang hình thức kê khai doanh thu thực tế là xu hướng tất yếu trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam đang hướng tới minh bạch và hiện đại hóa. Tuy nhiên, để chính sách này đi vào thực tiễn hiệu quả, cần sự đồng hành từ cơ quan thuế, nỗ lực từ chính hộ kinh doanh và hệ thống hỗ trợ bài bản, dễ tiếp cận. Nếu bạn cần tư vấn về vấn đề thuế, hãy liên hệ với đội ngũ pháp lý chuyên nghiệp của Viện Kế Toán qua HOTLINE: 0916.636.419 để được tư vấn và hỗ trợ nhanh chóng, tận tâm.

Xem thêm các dịch vụ của Viện Kế Toán tại:
>> Dịch vụ kê khai thuế ban đầu;
>> Dịch vụ gỡ rối sổ sách kế toán;
>> Dịch vụ quyết toán thuế TNDN
>> Dịch vụ báo cáo thuế, BCTC cuối năm
>> Dịch vụ kế toán trọn gói