Hướng Dẫn Nguyên Tắc Lập Và Trình Bày Báo Cáo Tài Chính Khi Thay Đổi Kỳ Kế Toán

Báo cáo tài chính là tài liệu quan trọng phản ánh tình hình tài chính, kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh và lưu chuyển tiền tệ của doanh nghiệp. Trong một số trường hợp đặc biệt, doanh nghiệp có thể thay đổi kỳ kế toán, ví dụ như chuyển từ kỳ kế toán theo năm dương lịch sang kỳ kế toán theo năm tài chính khác. Vậy khi thay đổi kỳ kế toán, doanh nghiệp phải lập và trình bày báo cáo tài chính như thế nào để tuân thủ đúng quy định pháp luật?

Bài viết dưới đây sẽ phân tích chi tiết nguyên tắc lập và trình bày báo cáo tài chính khi thay đổi kỳ kế toán, áp dụng cho cả doanh nghiệp lớn và doanh nghiệp nhỏ và vừa, đồng thời hướng dẫn cách xác định kỳ kế toán theo Luật Kế toán 2015 (đã được sửa đổi, bổ sung năm 2024).

1. Nguyên tắc lập và trình bày báo cáo tài chính khi thay đổi kỳ kế toán

Theo Điều 103 Thông tư 200/2014/TT-BTC, khi doanh nghiệp thay đổi kỳ kế toán (ví dụ từ năm dương lịch sang kỳ kế toán khác năm dương lịch), doanh nghiệp phải thực hiện khóa sổ kế toán và lập báo cáo tài chính riêng cho giai đoạn chuyển tiếp.

1.1. Yêu cầu chung

• Việc thay đổi kỳ kế toán phải tuân thủ Luật Kế toán 2015 và các văn bản hướng dẫn thi hành.

• Khi thay đổi, kế toán phải lập riêng báo cáo tài chính cho giai đoạn giữa hai kỳ kế toán của năm cũ và năm mới.

Ví dụ minh họa:
Doanh nghiệp A áp dụng kỳ kế toán theo năm dương lịch trong năm 2014. Đến năm 2015, doanh nghiệp thay đổi, áp dụng kỳ kế toán bắt đầu từ 01/4 năm trước đến 31/3 năm sau. Như vậy, doanh nghiệp phải lập báo cáo tài chính riêng cho giai đoạn từ 01/01/2015 đến 31/03/2015 để chuyển tiếp giữa hai kỳ kế toán.

1.2. Cách trình bày trong từng loại báo cáo tài chính

• Bảng cân đối kế toán: Toàn bộ số dư tài sản, nợ phải trả và vốn chủ sở hữu trước khi chuyển đổi được ghi nhận là số dư đầu kỳ của kỳ kế toán mới, trình bày trong cột “Số đầu năm”.

• Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh và Báo cáo lưu chuyển tiền tệ: Số liệu từ thời điểm thay đổi kỳ kế toán đến cuối kỳ báo cáo đầu tiên được trình bày trong cột “Kỳ này”. Cột “Kỳ trước” trình bày số liệu của 12 tháng trước liền kề, tương đương với kỳ kế toán năm hiện tại.

Ví dụ: Tiếp nối ví dụ trên, khi lập báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh cho kỳ từ 01/4/2015 đến 31/3/2016, cột “Kỳ trước” phải thể hiện số liệu của giai đoạn 01/4/2014 – 31/3/2015.

2. Báo cáo tài chính khi thay đổi kỳ kế toán đối với doanh nghiệp nhỏ và vừa

Doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME) áp dụng chế độ kế toán theo Thông tư 133/2016/TT-BTC. Tại Điều 75, nguyên tắc lập và trình bày báo cáo tài chính khi thay đổi kỳ kế toán cũng có quy định tương tự như Thông tư 200 nhưng với cách tiếp cận đơn giản hơn.

2.1. Nguyên tắc chung

• Thay đổi kỳ kế toán phải phù hợp Luật Kế toán 2015.

• Khi chuyển đổi, doanh nghiệp phải lập báo cáo tài chính cho giai đoạn giữa hai kỳ kế toán.

Ví dụ minh họa:
Doanh nghiệp B áp dụng kỳ kế toán năm dương lịch trong 2014. Đến năm 2015, doanh nghiệp chuyển đổi sang kỳ kế toán bắt đầu từ 01/4 đến 31/3. Khi đó, doanh nghiệp phải lập báo cáo tài chính cho thời gian 01/01/2015 – 31/03/2015.

2.2. Cách trình bày báo cáo tài chính

• Báo cáo tình hình tài chính (tương tự bảng cân đối kế toán): Các số dư về tài sản, nợ phải trả và vốn chủ sở hữu của kỳ trước được ghi nhận là số đầu kỳ trong kỳ mới.

• Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh và Báo cáo lưu chuyển tiền tệ: Dữ liệu của kỳ hiện tại (từ thời điểm thay đổi đến hết kỳ đầu tiên) ghi ở cột “Kỳ này”. Cột “Kỳ trước” phản ánh số liệu của 12 tháng trước đó.

Như vậy, cả doanh nghiệp lớn và SME đều phải tuân thủ quy tắc: lập báo cáo riêng cho giai đoạn chuyển tiếp và trình bày số liệu so sánh phù hợp.

3. Hướng dẫn cách xác định kỳ kế toán của doanh nghiệp

Điều 12 Luật Kế toán 2015 (sửa đổi bởi Luật số 56/2024/QH15) quy định cụ thể về kỳ kế toán của doanh nghiệp, bao gồm kỳ năm, quý, tháng, kỳ đầu tiên và kỳ cuối cùng.

3.1. Kỳ kế toán năm, quý, tháng

• Kỳ kế toán năm: 12 tháng, tính từ 01/01 đến 31/12. Tuy nhiên, doanh nghiệp có thể chọn kỳ kế toán khác (ví dụ: từ 01/4 đến 31/3 năm sau), với điều kiện phải thông báo cơ quan tài chính và cơ quan thuế.

• Kỳ kế toán quý: 3 tháng, tính theo quý dương lịch (01/01 – 31/3, 01/4 – 30/6, …).

• Kỳ kế toán tháng: 01 tháng, từ ngày 01 đến hết ngày cuối cùng của tháng đó.

3.2. Kỳ kế toán đầu tiên và cuối cùng

• Với doanh nghiệp mới thành lập: kỳ kế toán đầu tiên được tính từ ngày cấp giấy chứng nhận đăng ký doanh nghiệp đến cuối kỳ tháng, quý hoặc năm theo lựa chọn.

• Với đơn vị kế toán mới được thành lập theo quyết định: kỳ kế toán đầu tiên được tính từ ngày quyết định thành lập có hiệu lực.

• Trường hợp doanh nghiệp bị chia, sáp nhập, hợp nhất, chuyển đổi loại hình, giải thể, phá sản: kỳ kế toán cuối cùng tính từ ngày đầu kỳ cho đến trước ngày quyết định có hiệu lực.

3.3. Trường hợp đặc biệt

• Kỳ kế toán năm đầu tiên hoặc cuối cùng có thời gian không quá 03 tháng có thể cộng dồn với kỳ năm tiếp theo hoặc kỳ năm trước đó.

• Tuy nhiên, kỳ kế toán năm đầu tiên hoặc cuối cùng không được vượt quá 15 tháng.

4. Ý nghĩa của việc tuân thủ nguyên tắc lập báo cáo tài chính khi thay đổi kỳ kế toán

Việc lập và trình bày báo cáo tài chính đúng quy định trong giai đoạn thay đổi kỳ kế toán có ý nghĩa quan trọng:

1. Đảm bảo tính minh bạch: Các nhà đầu tư, cổ đông, ngân hàng và cơ quan quản lý sẽ có thông tin chính xác để đánh giá tình hình doanh nghiệp.

2. Tuân thủ pháp luật: Doanh nghiệp tránh được các rủi ro pháp lý, xử phạt hành chính khi vi phạm quy định về kế toán.

3. Đáp ứng yêu cầu quản trị nội bộ: Báo cáo tài chính giúp lãnh đạo doanh nghiệp đưa ra quyết định kinh doanh hợp lý trong bối cảnh thay đổi kỳ kế toán.

4. Thuận lợi trong kiểm toán: Việc trình bày số liệu rõ ràng giúp các đơn vị kiểm toán, cơ quan thuế dễ dàng đối chiếu, hạn chế sai sót.

Kết luận

Thay đổi kỳ kế toán là một quyết định quan trọng, ảnh hưởng trực tiếp đến việc lập và trình bày báo cáo tài chính của doanh nghiệp. Theo quy định tại Thông tư 200/2014/TT-BTC, Thông tư 133/2016/TT-BTC và Luật Kế toán 2015, khi thay đổi kỳ kế toán, doanh nghiệp phải lập báo cáo tài chính riêng cho giai đoạn chuyển tiếp, đồng thời trình bày số liệu trên bảng cân đối kế toán, báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh và báo cáo lưu chuyển tiền tệ theo đúng chuẩn mực.

Việc tuân thủ đầy đủ quy định không chỉ giúp doanh nghiệp minh bạch tài chính, mà còn tạo nền tảng pháp lý vững chắc cho hoạt động sản xuất kinh doanh trong giai đoạn tiếp theo.

Nếu cần hỗ trợ, hãy liên hệ với đội ngũ pháp lý chuyên nghiệp của Viện Kế Toán qua HOTLINE: 0916.636.419 để được tư vấn và hỗ trợ nhanh chóng, tận tâm.

Xem thêm các dịch vụ của Viện Kế Toán tại:
>> Dịch vụ kê khai thuế ban đầu;
>> Dịch vụ gỡ rối sổ sách kế toán;
>> Dịch vụ quyết toán thuế TNDN
>> Dịch vụ báo cáo thuế, BCTC cuối năm
>> Dịch vụ kế toán trọn gói